انواع حيا

هر کس عقل دارد، حيا و دين نيز دارد.

 من مواعظ النبي (ص) :" الحياءُ حياءان، حياءُ عقلٍ و حياء حُمْقٍ، و حياء العقل العلم و حياءُ الحُمقِ الجهل؛ (تحف العقول، ص 45)

از توصيه هاي حضرت رسول اکرم صلي الله عليه و آله است که فرمودند: حياء و شرم دو قسم است: حياء عقل(عاقلانه) و حياء جهل(جاهلانه) ؛حياء عاقلانه از دانش و علم است و حياء جاهلانه از ناداني .

 حياءِ عقل آن است كه انسان از روى عقل احساس حياء كند، مثل حياء در هنگام ارتكاب گناه، و يا حياء در مقابل كسانى كه احترامشان لازم است و اين حياء، علم است يعنى رفتارى عالمانه مى‏باشد .

حياء جهل آن است كه از پرسيدن و يادگرفتن يا از عبادت ‏كردن و امثال آن، حياء كند (مثل كسانى كه در بعضى محيط‌ ها، از نماز خواندن، خجالت مى‏كشند) و اين حياء، رفتارى جاهلانه است. (تفسير مقام معظم رهبري پيرامون اين حديث )

 حياي نکوهيده شده

گاهي شرمساري ماهيتي منفي مي يابد و آن در صورتي است كه منشأ آن حماقت، جهالت و ضعف نفس باشد .

 اين نوع شرم و حيا در اخلاق اسلامي به شدت مورد نكوهش قرار گرفته و فضيلت اخلاقي به شمار نيامده است، بلكه مانع رشد و تعالي انسان و موجب عقب ماندگي او در زمينه هاي مختلف مي گردد. در روايات از اين نوع شرم، به حياي حماقت و جهل و حياي ضعف ياد شده است.

 اسباب حيا

يکي از اسبابي که موجب مي شود حيا به وجود آيد، عقل مي باشد.

 رسول خدا (ص) در پاسخ راهب مسيحي (شمعون بن لاوي بن يهودا) كه از او در باره ماهيت و آثار عقل پرسيده بود، فرمود: "عقل موجب پيدايش حلم است و از حلم، علم و از علم، رشد و از رشد، عفاف و از عفاف، خويشتن داري، و از خويشتن داري، حيا و از حيا، وقار و از وقار، مداومت بر عمل خير و تنفّر از شرّ، و از تنفّر از شر، اطاعت نصيحت گوي حاصل مي گردد." (تحف العقول، ص 19.و 427 ؛ كليني ، كافي ، ج 1، ص 10 ، ح 2، و ج 2، ص 230)

 موانع حيا

در روايات، اموري به عنوان موانع حيا و يا به عبارت ديگر علل بي حيايي معرفي شده اند كه مهم ترين آنها به شرح زير است:

 - از ميان برداشتن پرده ها و حريم ها

از امام كاظم (ع) به ياران خود توصيه مي فرمود: پرده شرم ميان خود و برادرت برمدار، و مقداري از آن باقي گذار؛ زيرا برداشتن آن، برداشتن حيا است. (كليني: كافي، ج 2، ص 106)

 - دست نياز به سوي مردم دراز كردن

امام صادق (ع) فرمود: « دست نياز به سوي مردم دراز كردن، عزت را سلب مي كند و حيا را مي برد.» (همان، ج 2، ص 148)

 
- زياد سخن گفتن

امام علي (ع) فرمود: « هركه پُرگفت، راه خطا بسيار پويد، و آنكه بسيار خطا كرد شرم او اندك شود، و آنكه شرم او اندك شود، پارسايي او كم گردد، و آنكه پارسايي اش اندك گردد، دلش بميرد .» (نهج‌البلاغه، حكمت 349)

- شراب خواري

امام رضا (ع) فرمود : «خداوند تعالي شراب را حرام فرمود؛ زيرا شرابْ تباهي مي‌آورد، عقل ها را در شناخت حقايق باطل مي كند و شرم و حيا را از چهره فرد مي زدايد.»(فقه الرّضا، ص 282)

 رسول خدا (ص) در شرح پاره اي از آثار شرم و حيا فرمود:"اما آنچه از حيا نشأت مي گيرد: نرمش، مهرباني، در نظر داشتن خدا در آشكار و نهان، سلامت، دوري كردن از بد، خوشرويي، گذشت و بخشندگي، پيروزي و خوشنامي در ميان مردم است. اينها فوايدي است كه خردمند از حيا مي برد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: